-
آرشیو :
نسخه بهار 1395
-
موضوع :
موضوعی تعریف نشده!
-
نویسنده/گان :
مصطفی باقری ، ایوب بهاری
-
چکیده :
در این نوشتار، بر جنبههای فلسفی مطالعات تاریخ علم، بویژه در قرون وسطی و دوره اسلامی تاکید میگردد. در ابتدا، کوشش شده که نحوه تراکنش بین علم و فلسفه در بستر تاریخ به طور کلی ترسیم گردد؛ چرایی اینکه علوم، نخست بخشی از فلسفهاند و در گذر زمان، مستقل میگردند؛ نظریاتی که پیش از این در خصوص مطالعات ارتباط بین تاریخ و فلسفه علم انجام گرفته است بررسی شده و تفاوت دیدگاه مد نظر این مقاله روشن می گردد. سپس به ویژگیهای خاص تاریخ علم در دوره اسلامی و قرون وسطی پرداخته شده است؛ ویژگیهایی چون تحول در بنیانها و چارچوب نظری علوم که جنبۀ نهان از تحولات علمیاند. این جنبه نهان، جز با کنکاش فلسفی در زیربنای علم، عیان نمیگردد. در آخر، تاکید شده است که برای تعمیق مطالعات تاریخ علم در این دوره، باید مطالعاتِ فلسفۀ علمی در تاریخ علم جدی گردد و در تعاملی دو سویه هر دو نظام بهرهمند شوند.
-
کلید واژه :
تاریخ علم؛ فلسفه علم؛ تاریخ علم اسلامی؛ روششناسی تاریخ علم؛ مطالعه میان رشته ای
-
Title :
Reflections on the Philosophical Aspects of the Study of the History of Science in the Islamic Period
-
Abstract :
In this paper, I emphasize the philosophic aspects of studies in the history of sciences, in medieval ages in general, and the Islamic period in particular. At first, I describe the interaction between philosophy and sciences in which circumstance happens through the time; why sciences are a part of the philosophy at the beginning, and then they became independent; and also the previous discussion on the literature will be reviewed. Afterward, I state the particular characteristics of the history of sciences in medieval ages and Islamic periods such as evolutions in the theoretical fundamentals and philosophic background. Those are hidden parts of scientific evolutions. This hidden aspect would not be discovered unless by philosophic analysis on the theoretical basis of sciences. In the end, I conclude that the investigation from the philosophy of science point of view should be taken seriously to deepen studies in the history of science in the Islamic period.
-
مراجع :
• باترفیلد، هربرت، مبانی علم نوین، ترجمه نقاش صبحی، یحیی ، انتشارات علمی فرهنگی، تهران، 1379.
• چالمرز، آلن اف، چیستی علم، ترجمه زیباکلام، سعید، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها (سمت)، تهران، 1380.
• دوتن، ژولین،« مفهوم معرفت¬شناختی و شکاکانه فلسفه»، ترجمه افتخاری، بنفشه ، فلسفه نو، شماره 4، پاییز 1390.
• رنان، کالین اُ، تاریخ علم کمبریج، ترجمه افشار، حسن ، نشر مرکز، تهران، چاپ سوم 1382.
• فارابی، محمد بن محمد، احصاء العلوم، شرح علی بو ملحم، دار و مکتبه الهلال، بیروت 1375.
• گمینی، امیر محمد ، دایره های مینایی، پژوهشی در تاریخ کیهان¬شناسی در تمدن اسلامی، نشرحکمت سینا و پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران (1395).
• معصومی همدانی، حسین، امینی، حسن ، تاریخ و فلسفه علم، مقالاتی از رشدی راشد و درباره او، نشر هرمس و پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران (1397).
• معصومی همدانی، حسین، «برهان و علیت در طبیعیات و علوم ریاضی: ارسطو، ابن سینا، ابن رشد، ابن هیثم»، نامه فلسفی، 65، ج 4، ش 1، (بهار 1387) 4-33.
• مقدم حیدری، غلامحسین، قیاس¬ناپذیری پارادایم¬های علمی، نشر نی، تهران، 1385.
• منصوری، علیرضا، آموزه¬های فلسفۀ اسلامی در بحث حرکت در پرتو دستاوردهای علم جدید، هستی و شناخت، جلد اول بهار و تابستان 1393، شماره 1، 45-66.
• Ariew, Roger, “Pierre Duhem”, Stanford Encyclopedia of Philosophy,2020.
• Aristotle, Physics, Translated by R. P. Hardie and R. K. Gaye, Published by Digireads.com, Online version, 2006.
• Aristotle, Metaphysics, Translated by W. D. Ross, Published by Digireads.com, Online version 2018.
• Kuhn, Thomas, “The Relations between the History and the Philosophy of Science”, The Essential Ten-sion: Selected Studies in Scientific Tradition and Change. (1977). ChicagoPress, 3–20.
• Nickles, Thomas, “Scientific Revolutions”, Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2017.
• Ragep, F. Jamil. "Duhem, the Arabs, and the History of Cosmology." Synthese, 83, no. 2 (1990).
• Sarton, George, Introduction to the History of Science, Carnegie Institution of Washinton, 1927.
• Studtmann, Paul, “The Body Problem in Aristotle”, APEIRON a journal for ancient philosophy and science, 2002, 0003-639, 211-234.
- صفحات : 104-112
-
دانلود فایل
( 607 KB )